Jak uczę polskiego?

Wiele zależy od języka ojczystego mojego Ucznia. Jestem głęboko przekonana, że osobom z krajów wschodnio- i zachodniosłowiańskich nie należy przedstawiać polskiego materiału gramatycznego w tej samej kolejności, co osobom anglo-, franusko-, duńsko-, hispano- i niemieckojęzycznym. Po prostu niekróte rzeczy są dla Słowian tak oczywiste, że nie wymagają specjalnych tłumaczeń. Inaczej powinno się budować lekcje dla osób arabskojęzycznych, na co innego zwracać uwagę w przypadku osób wietnamskojęzycznych itd.

Muszę podkreślić, iż dużą wagę przywiązuję do ćwiczeń fonetycznych. Poprawna wymowia nie jest dla mnie wartością sama w sobie. Wyćwiczenie odpowiednich nawyków artykulacyjnych ma swój jak najbardziej pragmatyczny cel: żeby mojego Ucznia można było zrozumieć! Na przykład, francuski akcent w języku polskim jest bardzo mocny, a szybkie i płynne mówienie po polsku z francuską artykulacją sprawia, że wypowiedź jest prawie niezrozumiała. W takiej sytuacji głupio się czują wszyscy: i mówiący, i słuchający...

Ogólne zasady mojej metodyki, aktualne dla wszystkich ojczystych języków moich Uczniów, są wyszczególnione w artykule o metodyce nauczania języka rosyjskiego.

Jeżeli moim Uczniem jest osoba, mówiąca w języku: rosyjskim, ukraińskim, białoruskim, czeskim, słowackim albo słoweńskim:

  • Najpóźniej na trzecież lekcji Uczeń zaczyna budować własne dłuższe zdania.
  • Uczeń szybko zostaje "rzucony na głęboką wodę" i dostaje oryginalne nieuproszczone (albo w niewielkim stopniu uproszczone) teksty do czytania i piosenki do słuchania.
  • Dostaje rozszerzone bloki słownictwa na każdej albo co drugiej lekcji.
  • Każda lekcja rozpoczyna się od krótkiej ustnej improwizacji na podany przeze mnie temat.
  • Uczeń dostaje dużo zadań związanych z samodzielnym poruszaniem się po polskojęzycznym sektorze internetu.
  • Możemy używać jednego podręcznika jako podstawowego, lecz przerabiamy lekcje w innej kolejności.
  • Zwracam dużą uwagę na wyeliminowanie wschodniosłowiańskiego akcentu w wymowie osób z Rosji, Ukrainy i Białorusi.
  • W przypadku lekcji na poziomie średniozaawansowanym i zaawansowanym obowiązkowa jest tzw. lektura domowa (oryginalna książka beletrystyczna wybrana przez Ucznia) z regularnymi testami ze słownictwa.

Jeżeli moim Uczniem jest osoba, mówiąca w którymś z języków germańskich (np. po angielsku, niemiecku, duńsku, holendersku), romańskich (np. po hiszpańsku, włosku, francusku, rumuńsku) albo południowosłowiańskich (np. po serbsku, chorwacku, bułgarsku):

  • Używamy jednego podręcznika, który jest uzupełniony materiałami z innych książek.
  • Gramatykę tłumaczę w języku angielskim, reszta tematów jest poruszana wyłącznie w języku polskim, w tym kwestie organizacyjne.
  • Zwracam dużą uwagę na wymowę.
  • Uczeń dostaje dużo zadań "interakcyjnych", wymagających nawiązania bliższego kontaktu z Polakami w jego otoczeniu.
  • Lekcje zawierają elementy treningu kompetencji międzykulturowych oraz wiedzy o Polsce.

Jeżeli moim Uczniem jest osoba, mówiąca w którymś z języków pozaeuropejskich (np. po arabsku, po chińsku, po wietnamsku):

  • Używamy jednego podręcznika.
  • Przykładam dużą wagę do wyjaśnienia logiki i "sensu filozoficznego" polskich kategorii gramatycznych.
  • Używam ćwiczeń gramatycznych typu "drilling".
  • Daję dużo ćwiczeń fonetycznych.
  • Często stosuję gry językowe oraz konwersacje symulacyjne.
  • Wprowadzam materiały o treści kulturoznawczej, mającej za zadanie przybliżyć Uczniowi zasady funkcjonowania polskiego społeczeństwa.

dr Tatiana Wojtas